26 kwietnia 2016 roku wybraliśmy się do Sulejowskiego Parku Krajobrazowego. Wycieczka była częścią projektu edukacyjnego „Formy ochrony przyrody na przykładzie parków krajobrazowych województwa łódzkiego”. Rozpoczęliśmy od zwiedzenia Zalewu Sulejowskiego. Następnie przeszliśmy podziemną trasę doGrot Nagórzyckich, stanowiących pozostałość po kopalni piasku kwarcowego. Następnie odbyliśmy spacer po rezerwacie przyrody Niebieskie Źródła, gdzie podziwialiśmy malownicze wywierzyska krasowe o błękitnym zabarwieniu. Na koniec odwiedziliśmy Skansen Rzeki Pilicy, w którym obejrzeliśmy wiele interesujących eksponatów związanych z historią rzeki i regionu.
Sulejowski Park Krajobrazowy został założony w 1994 roku. Powierzchnia parku wynosi prawie 17,5 hektara, a wraz z otuliną prawie 39 hektarów. Należy wraz z Przedborskim Parkiem Krajobrazowym i Spalskim Parkiem Krajobrazowym do zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych. Na terenie parku oraz jego otuliny znajduje się 11 rezerwatów przyrody. Chronione są jodły pospolite, świerki, buki, klony i jawory. Charakter dolinny parku odzwierciedla występowanie muraw nawapiennych, torfów i laków o podłożu piaszczysto-torfowym.
Skansen Rzeki Pilicy jest tworzony w Tomaszowie Mazowieckim od 2000 roku. Na tak zwanym surowym korzeniu – dawnym dnie tej rzeki. Jest to pierwsze w Polsce muzeum na wolnym powietrzu poświęcone rzece. Przedsięwzięcie to jest realizowane przez Stowarzyszenie Przyjaciół Pilicy i Nadpilicka oraz władze samorządowe. Zaczątkiem skansenu jest zabytkowy młyn wodny przeniesiony zKuźnicy Żerechowskiej. Ocalał w ten sposób od zniszczenia, gdyż znajdował się na terenie zalewowym budowanego zbiornika retencyjnego na dopływie Pilicy. W młynie obejrzeliśmy dwie maszyny do mielenia mąki i jedną do mielenia otrębów oraz dwie wystawy stałe – „Dzieje wiejskiej wagi” i „Pamiątki po dawnej Brzustówce”. Bardzo ciekawe są też dokładne makiety młynów wodnych znajdujących się kiedyś w okolicy i mostów na Pilicy na Brzustówce. W skansenie obejrzeliśmy też największą obecnie w Polsce kolekcję kamieni młyńskich. Na miano architektonicznej „perełki” skansenu zasługuje zabytkowa stacyjka z przystanku kolejowego Czarnocin. Na rozkładzie jazdy odnaleźliśmy połączenie do Łowicza. Unikatowy jest również niewielki domek pochodzący z nadpilickiej Spały, a służący niegdyś jako leśna toaleta dla cara Mikołaja II i jego świty.
Najcenniejszym eksponatem działu wojskowego skansenu jest ciągnik artyleryjski, w prototypowej, opancerzonej płytami 12 mm wersji. Ciągnik należał do oddziałów Luftwaffe. Wrak został wydobyty w 1999 r. przez członków Stowarzyszenia Przyjaciół Pilicy i Nadpilicka. Rekonstrukcja trwała do 2003 roku, a dwa lata później pojazd, wyposażony w zastępczy silnik, został uruchomiony. Jak dowiedzieliśmy się od przewodnika jest to prawdopodobnie jedyny zachowany na świecie egzemplarz pojazdu tej wersji. Mogliśmy również obejrzeć jeden z niemieckich bunkrów. Co ciekawe, cały czas trwają prace wydobywcze i jak zapewniał nas przewodnik rzeka Pilica ukrywa jeszcze wiele skarbów.
Zalew Sulejowski to sztucznie utworzony zbiornik wodny powstały w latach 1969 – 1974 w wyniku przegrodzenia rzeki Pilicy. Powstała tam betonowo-ziemna zapora o długości 1200 m i wysokości 16 m, która przyczyniła się do powstania zbiornika o powierzchni 2700 ha. Linia brzegowa zbiornika wynosi 58 km. Zasilany jest przez dwie rzeki: Pilicę i Luciążę. Powstanie zbiornika miało na celu zapewnienie wody pitnej dla Tomaszowa Mazowieckiego i Łodzi. W ostatnich latach Łódź zmniejszyła pobór wody z zalewu, w wyniku wybudowania własnych studni głębinowych. W zalewie występuje wiele gatunków ryb, dominujące to: płoć, leszcz, karp, amur, krąp, okoń, sum, sandacz i szczupak. Podstawowe parametry Zalewu Sulejowskiego to: długość 17,1 km, maksymalna szerokość 2,1 km, średnia szerokość 1,5 km, średnia głębokość 3,3 m, maksymalna głębokość 11 m, powierzchnia ok. 27 km². Historię zalewu przybliżył nam przewodnik, który jako ornitolog, przedstawił nam też fascynujące zwyczaje ptaków na terenie zalewu. Dowiedzieliśmy się, że można tu spotkać wiele niespotykanych w Polsce gatunków ptaków, które robią sobie z zalewu przystanek podczas długich, migracyjnych podróży.
Groty Nagórzyckie to sztuczne wyrobiska, pozostałość po podziemnej kopalni piasku szklarskiego, wydobywanego do potrzeb budowlanych i hutniczych w XVIII stuleciu i na początku XIX wieku. Groty składają się z licznych korytarzy, wnęk, zaułków i sal. Największe wyrobisko zwane „Salą Królewską” ma 30 m długości, 25 m szerokości i 3 m wysokości. Każda komora nosiła inną nazwę, np. Boczna, Borsucza, Chowańcza, Ciemna, Jeziorna, Niedźwiedzia, Taneczna, Złodziejska, Rabunkowa. Chaotyczna eksploatacja wyrobisk spowodowała zawalenie jednej z komór, a w katastrofie zginął mieszkaniec wsi Nagórzyce. Po tym wydarzeniu władze carskie wydały zakaz eksploatacji. Od czerwca 2010 roku czynione były zabezpieczenia grot i przystosowania ich do zwiedzania, a z początkiem 2012 roku groty otworzyły swoje drzwi dla turystów. Groty są miejscem unikatowym w skali europejskiej ze względu na kopalinę oraz górotwór, w którym zostały wykonane. Miejsce to jest wiązane z legendą o zbójniku Madeju.
Rezerwat przyrody Niebieskie Źródła to krajobrazowy rezerwat przyrody, położony w dolinie rzeki Pilicy. Powierzchnia rezerwatu wynosi 28,7 ha. Jego symbolem jest kaczka krzyżówka. Został utworzony, dla ochrony malowniczych źródeł krasowych o błękitnym zabarwieniu i zachowania ostoi licznych gatunków ptaków. Na jego terenie znajduje się las olchowy stanowiący ich ostoję. Rezerwat ten obejmuje także silnie pulsujące źródła, które dają początek rzece Jana. Ich urok polega na tym, że woda wybija z dna piasek, który widziany przez taflę wody posiada niepowtarzalną, zieloną barwę o różnych odcieniach, zależnie od warunków pogodowych i kąta padania promieni słonecznych. Czysta woda z wapiennych źródeł pochłania promienie czerwone, a przepuszcza odbite od dnia niebieskie i zielone, które można obserwować. Na terenie rezerwatu występuje ponadto wiele niezwykłych gatunków zwierząt: kaczka krzyżówka, kaczka czernica, łabędź niemy, strzyżyk, zimorodek, okoń, szczupak, płoć, bagiennik żółtorogi, nartnik, żagnica sina, żaba trawna, ropucha szara, pijawka kacza, szczeżuja wielka oraz ciekawa roślinność: łęg jesionowo-olszowy, olsza czarna, czeremcha, ziarnopłon wiosenny, bluszczyk kurdybanek, podagrycznik pospolity.
