Uroczystość odsłonięcia tablicy pamięci „Żołnierzom Wyklętym” w Łowiczu przy ul. Kurkowej – 8 maja 2015 r.
W dniu 8 maja 2015 r. w Łowiczu przy ul. Kurkowej, na ścianie dawnego więzienia odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą Żołnierzom Wyklętym. Inicjatorem upamiętnienia żołnierzy podziemia niepodległościowego był wiceprezes Stowarzyszenia Szarych Szeregów Oddział w Łowiczu, Prezes Łowickiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk dr Tadeusz Żaczek. Inicjatywę zrealizował Krzysztof Jan Kaliński Burmistrz Miasta Łowicza.
Przed odsłonięciem tablicy, w Gimnazjum Nr 1 przy Al. Sienkiewicza 62, odbyła się uroczysta akademia, podczas której dyr. Tadeusz Żaczek wygłosił krótki referat nt. „Walki i losy Żołnierzy Niezłomnych Wyklętych przez władze komunistyczne”.
W uroczystości odsłonięcia tablicy uczestniczyli kombatanci, władze miasta i powiatu łowickiego oraz młodzież szkół łowickich.
Referat
„Walki i losy Żołnierzy Niezłomnych Wyklętych przez władze komunistyczne”.
„Walki i losy Żołnierzy Niezłomnych Wyklętych przez władze komunistyczne”.
„Żołnierzami Wyklętymi” zwykło się nazywać żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, którzy pięć lat okupacji niemieckiej zmuszeni byli zamienić na idący ze wschodu, niczym burza, stalinowski reżim. W odróżnieniu od tej części społeczeństwa, która uznała władzę ludową narzuconą odgórnie na polecenie Stalina, Oni, wyklęci przez komunistyczny system, nie złożyli broni.
Podstawowe organizacje podziemia niepodległościowego to:
1) Armia Krajowa Obywatelska,
2) Armia Polska w Kraju,
3) Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj,
4) Konspiracyjne Wojsko Polskie,
5) Narodowe Siły Zbrojne po 1944 r.,
6) Narodowe Zjednoczenie Wojskowe,
7) Organizacja „Nie”,
8) Ruch Oporu Armii Krajowej,
9) Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza „Warta”,
10) Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”,
11) Organizacja „Wolność i Sprawiedliwość”.
Oczywiście organizacji podziemnych w latach 40-tych i 50-tych ubiegłego wieku działało w Polsce o wiele więcej. Powstało także ok. 300 niepodległościowych organizacji młodzieżowych, w tym w Łowiczu. Jedna z organizacji łowickich przyjęła nazwę „Związek Bojowników o Wolność”. NKWD i bezpieka walczyła z konspiracją niepodległościową podstępnymi metodami. Już w 1945 roku po aresztowaniu Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław” utworzono tzw. Centralną Komisję Likwidacyjną Armii Krajowej. „Radosław” zwrócił się do AK-owców z apelem o ujawnianie się i skorzystanie z amnestii. Była ona jednak podwójnym oszustwem – nie dość, że obiecała „łaskę”, mimo iż żołnierze Armii Krajowej nie popełnili przestępstw przeciwko narodowi, to jeszcze funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa mieli tajną instrukcję, by ujawniających się żołnierzy Armii Krajowej po ich ewidencji „internować” i „odosobnić”. W 1945 roku ujawniło się około 50 tysięcy żołnierzy podziemia. Taktykę tę powtórzono również w amnestii z 1947 r. Ujawniły się wtedy 76 tysięcy 774 osoby. Zebrana w toku przesłuchań wiedza posłużyła do późniejszych represji wobec ujawnionych i dotarcie do osób nadal prowadzących walkę.
Ludziom zarzucano współpracę z Niemcami, przestępstwa kryminalne, nielegalne posiadanie broni. Rozbudowywano sieć konfidentów, posługując się często dawnymi agentami gestapo. Ci za darowanie win godzili się współpracować z nową władzą. Byli szczególnie groźni, bo doskonale znali realia, mieli swoje kontakty w środowisku. Niejednokrotnie aresztowano całe rodziny. Przykładem takiego postępowania może być rodzina Kopińskich z Gnaszyna (powiat częstochowski). Rodzinę Kopińskich powiatowe UB zabrało w nocy całą, wraz z matką i dwumiesięcznym dzieckiem. Była przetrzymywana w strasznych warunkach. Po jakimś czasie dziecko zostało przez UB oddane rodzinie. Znajdowało się w fatalnym stanie, wkrótce zmarło. Piwnice UB nie nadawały się na miejsce opieki nad niemowlęciem. Krewnej matki, odbierającej dziecko z UB, która zaczęła na jego widok spazmować, funkcjonariusz powiedział, że nie ma co rozpaczać, bo: „Przecież to dziecko bandyty i jak zdechnie, to żadnej szkody nie będzie”… Lekarze nie zdołali dziecka uratować.
Zdaniem prof. Jana Żaryna ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo w więzieniach NKWD i UB. Część wywieziono do łagrów Syberii, wielu skazano na kary pozbawienia wolności. W końcu lat 40. i na początku 50. ubiegłego wieku, ok. 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy. Wśród nich, znaleźli się także byli członkowie Armii Krajowej z Łowicza i powiatu łowickiego, członkowie Szarych Szeregów „Roju Łoza”. Członkowie innych organizacji niepodległościowych w tym młodzieżowych. Oto nazwiska i pseudonimy niektórych:
1) Andrzejewski Feliks, ps. „Księżak”,
2) Chmielewski Kazimierz, ps. „Gryf”,
3) Feret Zbigniew, ps. „Cyfra”,
4) Grzybowski Mieczysław Jerzy, ps. „Kora”,
5) Guzek Marian,
6) Horbaczewski Edward, ps. „Pająk”,
7) Józewicz Bohdan, ps. „Grom”,
8) Karpiński Janusz, ps. „Michorowski”,
9) Kopałka Jan, ps. „Antek”,
10) Kornacki Jerzy, ps. „Strzała”,
11) Kozieradzki Józef, ps. „Wicher”,
12) Kuśnierz Janusz, ps. „Long”,
13) Lewandowski Zygmunt, ps. „Lis”,
14) Maciaszek Henryk, ps. „Sokół”,
15) Mariański Wojciech, ps. „Wicherski”,
16) Miecznikowski Jerzy, ps. „Więciądz”,
17) Nowakowski Eugeniusz, ps. „Jerzy”,
18) Puczyński Ryszard, ps. „Mruk”,
19) Straszyński Jan, ps. „Traper”,
20) Straszyński Leon, ps. „Korzeń”,
21) Szymański Kazimierz, ps. „Mściciel”,
22) Szymański Marian, ps. „Wędzidło”,
23) Szymański Stanisław, ps. „Zakała”,
24) Tomczyk Wojciech, ps. „Kmicic”,
25) Włodarczyk Zbigniew, ps. „Tygrys”,
26) Wojda Henryk, ps. „Sokół”, 27) Wolski Józef, ps. „Jurek”,
28) ks. Wysocki Stefan, ps. „Ignac”,
29) Załuski Kazimierz, ps. „Zośka”,
30) Zieliński Lucjan, ps. „Łan”.
Dziś w 70. rocznicę zakończenia II wojny światowej, ofiarom nieludzkich systemów totalitarnych XX wieku, którzy w 1944 roku i później, padli ofiarą terroru komunistycznego należy się pamięć.
Cześć ich pamięci!!!
